5.3.3 Regionale concurrentiekracht

Europese concurrentiekracht begint in de regio. Belangrijke instrumenten hiervoor zijn de Europese subsidieprogramma’s: EFRO programma OP Oost, POP3/Leader en Interreg. Dit zijn belangrijke instrumenten om werkgelegenheid te behouden en creëren.

  • Met de regelingen binnen EFRO wordt vooral ingezet op kennisontwikkeling en innovatie binnen (MKB)bedrijven en samenwerking/consortiumvorming om te komen tot grotere innovatieprojecten en daarmee groei van de deelnemende bedrijven. Daarmee worden bijdragen geleverd aan prestatie 5.3.2 (innovatie) alsook prestatie 2.1.1 (koolstofarme economie).
  • Het Europese Plattelandsontwikkelingsprogramma 2014 – 2020 (POP3) is een belangrijk subsidie-instrument voor een duurzame/concurrerende agrarische sector, werkgelegenheid en een leefbaar platteland. Hiermee wordt bijgedragen aan beleidsdoel 5.3 Overijssel investeert in innovatie alsmede aan kerntaak 2 (milieu en energie).
  • Interreg omvat innovatieprogramma’s voor grensregio’s (Interreg A Nederland-Duitsland), andere Europese regio’s (Interreg B Noordzee en Noordwest Europa) en kennisuitwisseling tussen overheden in Europa (Interreg Europe, voorheen C). Focus voor Overijssel ligt op de ondersteuning van Nederlands-Duitse projecten, die de innovatie- en concurrentiekracht van de grensregio verhogen, onder meer door consortiumvorming en gezamenlijke productontwikkeling door bedrijven. Er worden bijdragen geleverd aan prestatie 5.3.1 (innovatie) alsook prestatie 2.1.1 (koolstofarme economie).

Context

In Europa wordt elke zeven jaar budget gereserveerd voor de Europese Structuurfondsen. Deze fondsen gebruiken wij voor regionale ontwikkeling, plattelandsontwikkeling en grensoverschrijdende samenwerking. Voor de jaren 2014 tot en met 2020 is voor Overijssel in Europa ongeveer € 140 miljoen gereserveerd. Dit geld uit Europa krijgen wij alleen als we daarbij ook eigen middelen inzetten. Wij hebben hiervoor ongeveer 50 miljoen euro (cofinanciering) gereserveerd. We zetten de Europese middelen in voor concrete projecten in Overijssel die bijdragen aan de provinciale doelstellingen zoals energiebesparing, circulaire economie, een duurzame agrarische sector, de leefbaarheid van het platteland, innovatie in het MKB  en het samenwerken met de Duitse buren. Hiermee liggen we goed op koers.

Hoeveel geld er voor de Europese Structuurfondsen beschikbaar is na 2020 moet blijken uit de Europese onderhandelingen in 2018/2019 over de voorstellen van de Europese Commissie  (Meerjarig Financieel Kader en Verordeningen). Als provincies lobbyen wij in Brussel en Den Haag om het belang van de Europese Structuurfondsen voor de regio te onderstrepen. Vooral voor het stimuleren van de grensoverschrijdende samenwerking hebben wij deze middelen hard nodig.

Naast de Europese Structuurfondsen kent Europa ook Thematische fondsen, zoals het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020. Dit fonds wordt vooral door kennisinstellingen en bedrijven benut. Om deze innovatiefinanciering beter te benutten hebben wij samen met partners in Overijssel en Gelderland een Innovatieprofiel ontwikkeld. Wij profileren ons in Europa gezamenlijk met onze expertise rond ‘Slimme en duurzame maakindustrie’ en ‘Gezond leven’. Door in Europa als Oost Nederland gezamenlijk op te trekken met een scherp profiel,, hebben we meer invloed en vinden we makkelijker internationale partners om mee samen te werken. Dit laatste is een voorwaarde om deze fondsen te kunnen benutten.

Acties

  1. Wij voeren het programmamanagement voor het Overijssels deel van de Europese Structuurfondsen. Wij zien toe op tijdige realisatie van projecten en zorgen dat wij binnen de door EU gestelde kaders blijven.
  2. Wij lobbyen gezamenlijk met Gelderland voor een indeling en werkwijze van de nieuwe Structuurfondsen na 2020 die bijdraagt aan onze provinciale doelen.
  3. Wij bevorderen dat het Overijsselse MKB de Europese Thematische fondsen meer gaat benutten. Daartoe voeren wij het Actieplan Innovatieprofiel Oost-Nederland uit. Bij de Thematische fondsen ligt het accent van onze bijdrage op de inbreng van capaciteit.

Toelichting op voortgang

Actie 1: Europese programma’s en fondsen

In de jaarlijkse monitor “Europese euro’s in Overijssel” blijkt dat vanaf het begin van de huidige programmaperiode 2014-2020 tot de peildatum 1 juli 2019 in totaal ruim € 344 mln. Europese subsidie is toegekend aan organisaties (overheden, kennisinstellingen, bedrijfsleven) in Overijssel binnen 2.276 projecten. Ook overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven dragen bij aan projecten, de totale investeringsimpuls voor projecten in Overijssel die hiermee in deze periode gemoeid is, is daarom hoger, ruim € 581. mln. Dit bedrag is exclusief de inkomenssteun aan landbouwers. Wij informeerden u daarover in het najaar van 2019 met Statenbrief (2019/0293363)

Actie 1: Onderdeel Interreg

Het grensoverschrijdende Interreg VA programma Duitsland-Nederland behoort tot de koplopers binnen Europa. Binnen het gehele programmagebied zijn er inmiddels 159 projecten beschikt. Hiermee is ruim 98% van de EU-middelen gecommitteerd (bijna 218 mln. EFRO-middelen). Het betreffen voornamelijk innovatieprojecten en projecten op het gebied van klimaat, vervoer en vrijetijdseconomie. Voor het transnationale Interreg VB programma stond 2019 voornamelijk in het teken van de uitvoering van 2 projecten waarbij de provincie Overijssel Leadpartner is namelijk INDU-ZERO (verduurzaming woningen) en BITS (smart cycling). Het project INDU-ZERO is nu halverwege de looptijd en loopt volgens planning. Het project BITS is begin 2019 gestart en loopt ook volgens planning. Daarnaast is inzet gepleegd voor het project BIO-Build. Deze is echter afgewezen door de internationale stuurgroep. Het project Blockstart, gericht op blockchain innovaties is goedgekeurd met Oost NL als projectpartner, waarbij de provincie Overijssel een deel van cofinanciering levert. Daarnaast heeft Oost NL inzet geleverd op twee projecten, die echter zijn afgewezen door de internationale stuurgroep. Verder is er in 2019 geparticipeerd in de Nationale Advies Commissies van het Interreg Noordzee Regio programma en het Interreg Noord West Europa programma. In het kader van Interreg Europe is het project Aerial Uptake goedgekeurd dat gaat over de ontwikkeling van drones. Het project wordt uitgevoerd samen met de Gemeente Enschede en diverse Europese regio’s uit onder andere Spanje, Zweden en de UK.  Het lopende project Inside Out over exportbevordering loopt volgens planning.

Actie 1: Onderdeel EFRO programma OP Oost

Het Operationeel Programma Oost Nederland (OP-Oost) ondersteunt projecten op het gebied van innovatie, productontwikkeling en netwerken. Ook dit programma ligt stevig op koers. Tot nu toe is er in Oost-Nederland aan 429 projecten subsidie verleend en zijn er 294 projecten vastgesteld. Hiermee is voor Overijssel binnen prioriteit 1, projecten in de sectoren High Tech Systems and Materials, Agrofood en Health 90% van de beschikbare EU-middelen gecommitteerd( % is gelijk gebleven door vrijval in projecten). Voor prioriteit 2, projecten in de Energie en Milieutechnologie, inclusief Biobased  Economy is dit 62%. In 2019 is er € 35,5 miljoen euro gezamenlijk (voor Gelderland en Overijssel) beschikbaar gesteld en is er voor ruim 60 miljoen aan aanvragen ingediend. Een voorbeeldproject waaraan subsidie is toegekend is het ‘Smart Tiny Lab voor systeemintegratie in de bouw’. Dit is een mini realistische testomgeving voor bouwbedrijven en aan de bouw gerelateerde bedrijven. Zij kunnen hier innovatieve producten zoals wanden, glas, vloer, dak, isolatie, luchtbehandelingssystemen, warmtepompen en infrarood verwarming testen en pilots op het gebied van energiebeheersing en -control uitvoeren. Dit maakt de vergelijking tussen de theoretische en praktische verbruikscijfers mogelijk. Met deze informatie kunnen de bedrijven hun producten verder ontwikkelen om zo energie-efficiënt mogelijk te zijn en bij te dragen aan CO2-emissie reductie doelen.

Actie 1: Onderdeel Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP 3/LEADER)

Het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP 3/LEADER) richt zich op een concurrerende, innovatieve en duurzame agrarische sector en een leefbaar platteland. Overijssel loopt binnen Nederland voorop in de uitvoering. In 2019 zijn de laatste beschikbare budgetten opengesteld. Nagenoeg alle Europese middelen zijn inmiddels aan projecten toegewezen, met een marge van ruim 7% voor overcommittering om in de toekomst vrij te vallen middelen op te kunnen vangen. In totaal is ruim € 47,1 miljoen aan projecten beschikt, een toename van € 13 miljoen ten opzichte van 2018. In het laatste jaar van de programmaperiode zijn nog middelen beschikbaar voor jonge boeren en voor LEADER projecten. In 2019 zijn projecten ingediend voor de maatregelen voor jonge boeren, fysieke investeringen in de landbouw, samenwerking voor innovatie in de landbouw en LEADER. Voorbeelden zijn het project Smetteloos! (een samenwerkingsproject gericht op het behandelen en voorkomen van uiersmet bij melkvee) en het project The Circle of Soil 0.5 (een investeringsproject voor innovatieve en unieke systemen voor precisiebemesting).

Actie 2: Gezamenlijke Lobby 2021-2027

In 2019 hebben we gezamenlijk met Gelderland en alle Nederlandse provincies via het IPO en het HNP gelobbyd voor het behoud van de Structuurfondsen na 2020. Het Europees Meerjarig Financieel Kader met daarin de beschikbare middelen voor de Structuurfondsen voor de programmaperiode 2021-2027 is nog niet vastgesteld. Er is nog geen zekerheid over de indeling en werkwijze van de nieuwe Structuurfondsen na 2020. T.a.v. POP en Leader komt er waarschijnlijk een beleidsarme transitieperiode. De gezamenlijke lobby is voortgezet. Verwachting is dat er vanaf de tweede helft van 2020 duidelijkheid komt. De lobby richt zich met name op Den Haag, het rijk prefereert een sobere EU begroting, de gezamenlijke provincies willen de Europese programma’s en fondsen op peil houden, omdat deze de uitvoering van de provinciale kernopgaven mede mogelijk maken.

Actie 3: Think East Netherlands en thematische fondsen

In 2019 is door de 24 Oost-Nederlandse partners van het Innovatieprofiel gewerkt met de slogan “Think East Netherlands” om ons te profileren in Europa op de thema’s Health en Smart Industries. Doelstelling is het MKB en kennisinstellingen nog meer te laten profiteren van Europese programma’s en fondsen waarbij de regie in Brussel ligt, zoals het programma HORIZON 2020. Van de ruim 344 mln. Europese subsidie die in Overijssel terecht kwam in de periode 1 januari 2014- 1 juli 2019, betreft bijna de helft het programma HORIZON 2020, gericht op innovatie. Er zijn nog kansen het MKB in Overijssel hier meer bij te betrekken. Het Actieplan 2019 is met succes uitgevoerd.

We zijn samen met Gelderland board member van het netwerk “Vanguard Initiative” . In dit netwerk van grote innovatieve regio’s in Europa zetten we in op deelname van het Overijssels MKB in internationale projecten. We richten ons daarbij op de Oost-Nederlandse ICOON projecten TopFit en Energy Storage. Een derde ICOON project op het thema food is in ontwikkeling.

Tijdens de European Week of Regions and Cities hebben we onder de noemer Think East Netherlands ons geprofileerd op het thema Energy Storage and Management Solutions.

In 2019 is de website https://thinkeast.nl/ gelanceerd en een Engelstalige nieuwbrief uitgegeven.

De profilering en het netwerken in Europa leidt tot concrete vragen van internationale regio’s en mogelijkheden voor het MKB van Overijssel om te participeren in projecten. Voor informatie over projecten wordt verwezen naar de website. Een voorbeeld is het programma Acctivate, waarbinnen o.a. een project gericht op het vergroten van de levenskwaliteit van kalveren.

Financiën

Voor de financiële toelichting, zie beleidsdoel.

Basisinformatie

Verantwoordelijk portefeuillehouder:

Eddy van Hijum

Rol provincie:

De provincie heeft meerdere rollen, namelijk die van regisseur, investeerder en uitvoerder.

Looptijd prestatie:

Structureel.

Relatie met reserve Natuurnetwerk Nederland / Kwaliteit van Overijssel:

Nee.

Zoeken